het verhaal van een sterke vrouw met een donker kantje

“En ze leefden nog lang en gelukkig.” Dat die uitspraak bij theater niet altijd het geval is, leerden we al van Shakespeares Romeo en Julia. Een happy end is vaak weggelegd voor mannen, terwijl vrouwen vaker in een negatief daglicht staan. In De aanzegster, een productie van Zuidpool, staat de vrouw centraal. Nochtans trapt het stuk uiteindelijk in dezelfde val. Daarom gaan we even dieper in op enkele memorabele vrouwenrollen met een donker kantje.
- Ann Laenen

Medea

Er zijn nauwelijks toneelstukken met vrouwelijke hoofdrolspelers die stukken als Hamlet of Macbeth kunnen evenaren. Als er dan toch een vrouwelijke hoofdrol is, dan heeft die vaak een donker kantje. Denk aan Medea, zij hielp een knaap met de naam Jason bij de verovering van het Gulden Vlies, maar werd daarna door hem in de steek gelaten. Uit wraak vermoordde ze de koning van Korinthe, zijn dochter en zelfs haar eigen zoontjes. Kortom: iedereen die Jason liefhad. 

Mariken van Nieumeghen

Ook Mariken van Nieumeghen is een voorbeeld van een duistere vrouwenrol. Haar tante gebruikte haar als zondebok. Ze werd ervan beschuldigd een relatie te hebben met haar oom. Mariken was zo wanhopig dat ze om hulp bad. De duivel hoorde haar smeekbede en verscheen in de gedaante van een zekere Moenen. Mariken zette haar christelijke geloof aan de kant en vertrok met de duivel richting Antwerpen. 

Na zeven jaar keert ze terug naar huis, waar ze op de markt een toneelstuk over de vergevingsgezindheid van God ziet. Mariken heeft spijt en zoekt vergiffenis voor haar zonden. Moenen is daar natuurlijk niet mee gediend en onderneemt verschillende pogingen om haar om het leven te brengen. Mariken klopt aan bij de paus, maar als straf krijgt ze drie ijzeren ringen om haar hals en armen. Die zullen pas afvallen wanneer haar zondige leven vergeven is. 

Antigone 

Last but not least: Antigone, zij was de dochter van Oedipus en de zus van Eteocles en Polynices. Haar broers stierven tijdens een gevecht om de stad Thebe, waarna haar vader de stad verliet. Dat zorgde ervoor dat haar oom, Creon, koning werd. Volgens Creon was Antigone’s broer, Polynices, een verrader, dus verbood hij aan iedereen in Thebe om hem te begraven. Dat was voor de Grieken een ware nachtmerrie: een onbegraven ziel kan het hiernamaals niet in. 

Antigone kon daar niet mee leven, en strooide, tegen de regels van de nieuwe koning in, wat zand over haar overleden broer. Haar actie kwam de koning ter ore, waarna hij haar veroordeelde tot een levenslange opsluiting in een grot. Wanneer een ziener voorspelt dat de acties van Creon een plaag zullen veroorzaken, besluit hij het leven van Antigone te sparen. Maar het was te laat, ze had zichzelf van het leven beroofd. 

De aanzegster

Theater Zuidpool probeert met De aanzegster die rode draad te doorbreken, maar loopt uiteindelijk toch in de val. De aanzegster vertelt het verhaal van de opkomst en neergang van een beroemde actrice. Ze verwerft op korte termijn een enorme heldenstatus omdat ze ingaat tegen mannelijke onderdrukking, en wordt een voorbeeld voor andere vrouwen. Tot ze een minderjarige verleidt en zelf dader blijkt te zijn.

De donkerheid van de vrouwelijke ziel in deze tragedies resulteert steeds in een steengoed stuk. Medea, Antigone en Mariken van Nieumeghen zijn ronduit memorabel. Misschien sluit De aanzegster zich wel bij deze groep aan.

Meer weten over de voorstelling? Ontdek alles over De Aanzegster hier.