“Waarom is het werk van een meestervervalser geen meesterwerk?”

Na de voorstelling Perhaps All The Dragons komt toneelgezelschap Berlin met de voorstelling True Copy. True Copy vertelt het verhaal van meestervervalser Geert Jan Jansen.
— Jonathan Cieters

Jansen lichtte vanop zijn landgoed in Frankrijk jarenlang de kunstwereld op, tot hij werd opgepakt in 1994. Bij zijn arrestatie vond de Franse Gendarmes verschillende vervalste stukken van Picasso, Appel en Matisse. “Het verhaal van Geert Jan is een interessant verhaal dat verteld moet worden”, Aldus regisseur Bart Baele. 

Geert Jan Jansen: de meestervervalser 

Jansen is afkomstig uit het Nederlandse Waalre, vlakbij Eindhoven, waar hij in 1943 werd geboren. Hij studeerde kunstgeschiedenis en na zijn studies opende hij zijn eigen galerijen Raam en Jacob. Die galerijen hadden echter weinig succes en Jan Jansen begon verlies te lijden. Daarom begon hij posters van lithografieën en schilder Karel Appel te ondertekenen om ze vervolgens als originele exemplaren te verkopen. Zijn eerste vervalsing die hij voor 2600 gulden verkocht, was een Appel. Daarna begon hij verschillende bekende schilders te vervalsen. 

Tot zijn arrestatie in 1994 in Frankrijk kon Jansen ongestoord vervalsen en verkopen. “Zijn verhaal is uniek omdat hij de kunstwereld jarenlang heeft kunnen oplichten.  Veel vervalsers zijn één stijl meester, maar hij kon alle grote namen van de afgelopen honderd jaar nabootsen,” vertelt Baele. In 2000 stond Jansen terecht in de rechtbank van Orléans, waar hij veroordeeld werd tot vijf jaar gevangenisstraf en daarbovenop drie jaar lang uit Frankrijk werd verbannen. In 2001 ging Jansen in beroep, maar zijn straf werd verhoogd met extra vijf jaar, waarvan drie jaar voorwaardelijk. 

Sinds zijn vrijlating woont hij in het kasteel van Beverweerd, een kasteel aan de oevers van de Kromme Rijn in de Nederlandse provincie Utrecht. “Daar werkt Jan Jansen momenteel aan zijn eigen stijl, een soort gietwerk. Die heeft hij toevallig ontdekt. Hij organiseert vanuit zijn kasteel opendeurdagen en verkoopdagen waar je nog altijd grote meesterwerken kan kopen. Weliswaar met zijn initialen op de achterkant.” 

Hoe True Copy tot stand kwam

Het Vlaamse theatergezelschap draagt True Copy op aan Geert Jan Jansen. “We hebben in het verleden al samengewerkt met Geert Jan. Zijn verhaal kwam kort aan bod in Perhaps All The Dragons. Bij die voorstelling interviewden we 30 mensen met een onwaarschijnlijk waargebeurd verhaal. Geert Jan maakte daar deel van uit”, vertelt regisseur Baele. “Toen we dieper ingingen op zijn verhaal, beseften we dat het niet alleen om vervalsing ging, maar om iets groter dan dat. Het was een statement tegen de kunstwereld .” 

True Copy wordt gebracht als documentairetheater. Een speciale vorm van theater waarbij de nadruk op de narratief ligt. Het vertellen van verhalen van bestaand materiaal zonder de uitvoering te veranderen. “Als ik onderzoekers mag geloven, dan zou 20% van de werken die in de kunstwereld omgaan, vals zijn. De verkoop van die werken is een economie apart. Er zijn verschillende partijen die belangen hebben bij die verkoop. Dat gaat van galerijen tot veilinghuizen en tussenpersonen”, vertelt Baele. “Wat Geert Jan aankaart in de voorstelling is niet alleen hoe je een stuk vervalst, maar ook waarom en hoe hij daar 25 jaar lang mee wegkwam.”

Volgens Baele verheerlijken ze het vervalsen van kunstwerken niet met het brengen van True Copy. “We stellen het vervalsen net aan de kaak met dit stuk. Ik vind dat het een vraag oproept: waarom vinden wij authenticiteit zo belangrijk?”, vertelt hij. “Veel mensen vinden een schilderij dat in een museum hangt mooi. Maar op het moment dat uitkomt dat het een vervalst stuk is, verliest het zijn intrinsieke schoonheid. Ik vind dat vreemd, waarom is het werk van een meestervervalser geen meesterwerk?”

Meer weten over de voorstelling? Ontdek alles over True Copy hier.