Mijnheer de Minister van Cultuur,
Ik richt me rechtstreeks tot u in verband met het negatieve advies dat Toneelhuis van de beoordelingscommissie gekregen heeft. U zal begrijpen dat de toekomst van Toneelhuis, waar ik sinds 2006 artistiek directeur ben, mij na aan het hart ligt. De zeer reële dreiging van een ernstige vermindering van de subsidies en zelfs de mogelijkheid dat er van de Vlaamse Gemeenschap geen subsidies meer komen, baren me op dit ogenblik grote zorgen.
Wat ik onmogelijk kan begrijpen, is dat de grootste theaterinstelling van Vlaanderen van het ene ogenblik op het andere van 3,1 miljoen euro op nul euro kan teruggebracht worden! Het voortbestaan van Toneelhuis mag niet afhangen van een negatief advies over een toekomstige artistieke en zakelijke invulling ervan. Mijn mandaat als artistiek directeur loopt eind juni af, dus ik kan en wil hier niet ingaan op het dossier zelf en evenmin op de negatieve beoordeling ervan door de commissie. Ik wil een groter verhaal vertellen.
Ik beweer niets nieuws wanneer ik zeg dat Toneelhuis het grootste stadstheater van Vlaanderen is, gevestigd in Antwerpen, waar het de prachtige Bourlaschouwburg in het centrum van de stad bespeelt. Samen met mijn collega’s van KVS en NTGent heb ik de voorbije jaren gesprekken met u en uw kabinet gevoerd over de mogelijkheid om erkend te worden als Kunstinstelling. De drie stadstheaters, ondanks hun verschillen - of beter: precies omwille van die verschillen - zijn belangrijke artistieke ijkpunten in het Vlaamse theaterlandschap. Het statuut van Kunstinstelling maakt mogelijk dat die positie niet in vraag kan worden gesteld. Kunstinstellingen moeten niet minder kritisch behandeld worden dan andere organisaties, integendeel, maar hun voortbestaan binnen het gehele veld mag niet afhankelijk gemaakt worden van de beoordelingen. Hun structurele verankering zou gegarandeerd moeten zijn.
Tot op de dag van vandaag is Toneelhuis een artistiek succesvolle en zakelijk gezonde organisatie. Het Toneelhuis-model - een ensemble van zeer verschillende theatermakers die naast elkaar onder hetzelfde dak werken - is uitgegroeid tot een unieke artistieke matrix en heeft op korte tijd veel waardering gekregen in grote theaterlanden als Frankrijk en Duitsland. De aanwezigheid van Toneelhuis in talrijke buitenlandse theaters en op internationale theaterfestivals (waaronder Avignon) is zeer sterk. Toneelhuis is een internationaal een begrip geworden.
Samen met mijn hele team kan ik tevreden terugkijken. Toneelhuis heeft aan zeer verschillende makers de kans gegeven hun artistiek werk te verdiepen en er een groot publiek voor te vinden. Met de hulp van Toneelhuis verankerden de makers zich in Antwerpen en veroverden ze op eigen ritme de internationale scène. Toneelhuis heeft een uniek doorstromingsmodel ontwikkeld waarbij de nadruk ligt op de doorgroei van jonge makers naar de grote zaal en naar het daarbij horende metier. Het doet me plezier dat een aantal van de theatermakers die mij hebben vervoegd nu samen met de nieuwe makers deel uitmaken van de toekomst.
Toneelhuis is diep verankerd in lokale, nationale en internationale netwerken en heeft de reputatie van een betrouwbare partner die staat voor kwaliteit, dialoog en open samenwerking. De Bourla is een iconische speelplek voor tal van jonge makers (festival Love at First Sight), andere gezelschappen (festival Antwerpse Kleppers, huisruil met KVS en NTGent, samenwerkingen met Tutti Fratelli en Behoud de Begeerte) en vele muziekbands. Een groot deel van het artistieke budget versterkt producties van andere Vlaamse gezelschappen en artiesten.
Dit alles was alleen maar mogelijk door de professionele ernst en toewijding waarmee de talrijke medewerkers - van de communicatieafdeling tot het kostuumatelier, van de administratie tot de techniek, van de educatie tot de kassa - telkens weer de theatermaker en zijn voorstelling centraal hebben gesteld. Monumentale producties als JR van FC Bergman zijn onmogelijk te realiseren zonder de krachttoer van ons decoratelier, dat uniek is in de Benelux. Een voorstelling als Angels in America van Olympique Dramatique is onmogelijk denkbaar zonder de know-how van onze technici. Toneelhuis slaagt er telkens opnieuw in om op maat van de meest uiteenlopende kunstenaars de hoogste kwaliteit te behalen.
Net zoals dat in andere landen het geval is, mag het voortbestaan van grote artistieke instellingen als Toneelhuis niet afhankelijk gemaakt worden van de beoordeling van een specifiek dossier. Wat het resultaat is van een jarenlang opgebouwde en professionele werking, zou op die manier immers heel snel kunnen verdwijnen, met alle gevolgen vandien. Laten we nadenken over een andere manier van evaluatie en de verankering garanderen opdat deze dramatische situaties zich niet meer herhalen.
Hoogachtend,
Guy Cassiers