De paradox der vrede is dat ze veroverd moet worden.
Met geweld.
- Tom Lanoye
In Atropa bezingen Naomi Velissariou en Floor Houwink ten Cate de strijd om emancipatie in een taal die hun generatie het beste verstaat: die van pompende beats en messcherpe poetry. Atropa vertelt het verhaal van de oorlog om Troje en verenigt zowel qua thematiek als taal het klassieke en het hedendaagse in zich.
Schrijver Tom Lanoye transformeerde het eeuwenoude verhaal van de strijd tussen Oost en West tot een kritiek op hedendaags imperialisme. Atropa laat op een viscerale manier het geweld zien dat een oorlog met zich meebrengt. Het toont de angst waar dat geweld uit voortkomt en de ironische gedachte dat er op de weg naar vrijheid leed moet worden berokkend. De door mannen gevoerde strijd gaat in Atropa ten koste van de vrouw, die kind, liefde, lijf en grond verliest aan haar onderdrukker. Aan het eind van de oorlog komen Griekse vrouwen oog in oog te staan met Trojaanse vrouwen, die na de bezetting van hun stad de dood verkiezen boven een leven in onderdrukking:
“U bent zo schuldbeladen als uw man — misschien nog meer, want u hebt nooit geloofd in wat hem drijft. Hij heeft tenminste een excuus, een vaderland — En hoe luidt uw verweer, waardoor u afzag van verzet? Hoeveel Trojanen zijn door u gered? Waar blijft de biecht, de boete voor uw zwijgzaamheid? Wat zou ik smeken? U staat bij mij in het krijt.”
Atropa is geen onschuldig verhaal over een lang vervlogen oorlog, maar een oerverhaal over beeldvorming, onderdrukking en volkerenhaat. Door ervoor te kiezen om hun voorstelling niet kleurenblind te casten, werpen de makers een ander licht op deze vertelling die aan de bakermat ligt van de westerse literatuurgeschiedenis.
Naomi Velissariou en Floor Houwink ten Cate maken Atropa tot een bacchanaal van taal. Ze bouwen de grote zaal om tot een arena van muzikaal geweld en beeldend spektakel. Het publiek komt in de glazen scenografie van Dennis Vanderbroeck binnen handbereik van de tragedie. Lanoyes ritmische messteken van taal worden gewet aan het sounddesign van Joost Maaskant en Jimi Zoet, dat varieert tussen de genres techno, doom, metal, hardcore, trap en drill. De kostuums van MAISON the FAUX maken van het strijdtoneel een death fashion show.
OVER DE TEKST
Atropa. De wraak van de vrede. werd in 2008 geschreven door Tom Lanoye en ging in datzelfde jaar in première in een regie van Guy Cassiers. Lanoye transformeerde het eeuwenoude verhaal van de strijd tussen Oost en West tot een kritiek op hedendaags imperialisme. In 2012 won hij de Prijs voor Podiumteksten, omdat hij in Atropa “zoekt naar de wortels van het kwaad dat oorlog en geweld heet” en daarbij “het spel van de macht analyseert”, aldus de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.
OVER DE MAKERS
Naomi Velissariou en Floor Houwink ten Cate werken al vijf jaar samen in verschillende constellaties, onder meer aan de producties Sontag (2017), PERMANENT DESTRUCTION: The HM Concert (2019) en PERMANENT DESTRUCTION: Pain Against Fear (2020). Voor Atropa bundelen ze de krachten in een coregie, hun gezamenlijke bestorming van de grote zaal.
Dit is sterk, sexy theater dat je eerst verbluft door het stomende spel en de dito soundscape. Naar het einde toe word je, samen met de soundscape, stil omdat de zinloosheid van moorden en koloniseren op de glazen toneelvloer te kijk ligt.
"Naomi Velissariou gaat Tom Lanoyes 'Atropa' te lijf met drag en drilboren. Een gedurfde enscenering zonder compromissen."
"De elektronische muziek van Joost Maaskant doet aanvankelijk denken aan de pompende techno van The Chemical Brothers en later aan de avant-garde elektronica van FKA twigs – het is een song waarin de charismatische ‘Ntianu Stuger, die Kassandra vertolkt, mag schitteren. "
"Regisseurs Naomi Velissariou en Floor Houwink ten Cate gingen aan de slag met Atropa, Tom Lanoyes nog steeds indrukwekkende tragediebewerking uit 2008. Ze voegden aan dit literaire hoogstandje iets belangrijks toe: lijf en harteklop. "
"Als Bruijs zingt, of als Adanna Unigwe op een opzwepende trap beat over het noodlot van haar Troje rapt (‘geslacht en versmacht en verbrand en verkracht / geblakerd, verhangen, geknakt en verpacht’) is de waanzin van de oorlog onontkoombaar. "
"Deze versie markeert ook een nieuwe, verheugende stap in de samenwerking tussen Velissariou en Houwink ten Cate, twee uitgesproken feministische theatermakers die een geheel eigen, hedendaagse draai geven aan muziektheater, hier samen met componisten Joost Maaskant en Jimi Zoet. "
"Interview met Tom Lanoye en Naomi Velissariou: ‘Lanoyes woorden lenen zich perfect om open te breken in een beat.’"
"Interview met Naomi Velissariou: ‘De tekst is meesterlijk. Zowel klassiek als hedendaags van vorm en inhoud. Via het verhaal van de Trojaanse Oorlog kritiseert Lanoye het imperialisme en de oorlogsretoriek. Hoe? Door tegenover Agamemnon zes vrouwen te zetten.’"
Downloads
- Programma Atropa (PDF) 863 KB
spel
- Annelinde Bruijs
- Thibaud Dooms
- Denise Jannah
- Vanja Rukavina
- 'Ntianu Stuger
- Naomi Velissariou
- Jasmine Sendar/ Adanna Unigwe
- Megan de Kruijf (stand-in)
tekst
- Tom Lanoye
concept
- Naomi Velissariou
regie
- Naomi Velissariou
- Floor Houwink ten Cate
regieassistentie
- Anne Liket
muziek
- Joost Maaskant
- Jimi Zoet
dramaturgie
- Nita Kersten
scenografie
- Studio Dennis Vanderbroeck
lichtontwerp
- Tim van 't Hof
kostuumontwerp
- MAISON the FAUX
geluidsontwerp
- Sander van der Werff
coproductie
- Toneelhuis
- Theater Utrecht
- Orkater
- De Grote Post
- Stichting Naomi Velissariou
mede mogelijk gemaakt door
- Prins Bernhard Cultuurfonds
- Ammodo
met de steun van
- de Tax Shelter van de Belgische federale overheid
- via Look@Leo