“Wij willen ons land terug”: de protesten in Irak en waarom we er zo weinig over horen in België

De protesten in Irak komen in België zelden in het nieuws, hoewel ze voor het land geschiedenis schrijven. Irakezen gingen in 2019 massaal de straat op om te protesteren tegen de verdeeldheid in het land en om op te komen voor een functionerend Irak. Tine Danckaers, journaliste bij MO-magazine, was in Irak op het moment van die protesten en voelde meteen het belang ervan.

“In 2019 was ik in Mosul. Onze focus was om naar de gevolgen van de IS-oorlog te kijken, maar toen begonnen de protesten. Hoewel er in Mosul geen protesten waren, hebben we er toch ook de gevolgen van ondervonden. Op een gegeven moment werd het internet gewoon afgesloten. Dat gebeurt wel vaker in Irak, maar deze keer had het te maken met de protesten. Je voelde dat de mensen in Mosul in de ban waren van de opstanden, ook al waren er daar geen aan de gang. Het hing in de lucht. Je voelde dat veel Irakezen het gevoel hadden dat het uniek was wat er gebeurde. Eerdere protesten waren altijd meer versnipperd. Nu protesteerden ze opeens onder de Irakese vlag, een symbool van eenheid.”

Diverse opkomst, duidelijke eisen
“Voor mij was het vooral treffend hoeveel verschillende mensen er aanwezig waren”, zegt Danckaers. “Artiesten, oudere vrouwen, jonge leerlingen,... De uiting van moed en vereniging was enorm. Ik was daarvoor in Bagdad geweest waar mensen bang waren om buiten te komen. En dan was er plots die moed. Ik vond dat ongelooflijk.”

“De protesteerders eisen met hun protesten een functionerend Irak. Ze willen een land dat werkt, zonder corruptie. Een land met jobs. Een land dat kan genieten van de oliedollars, zonder dat ze naar het buitenland verdwijnen. De jeugd is er nu opgeleid, maar er is geen werk voor hen. De infrastructuur is enorm verouderd. Veel mensen hebben geen toegang tot elektriciteit en water. Een andere luide kreet is: ‘Wij willen ons land terug!’ Ze willen geen buitenlandse inmenging meer van Amerikanen noch van Iraniërs en Turken. Eén Irak, verzameld onder hun vlag.”

“De Irakezen maken duidelijk dat ze geen zin meer hebben in die verdeeldheid. De overheid reageert daar fel op. Uit onmacht proberen ze de protesten de kop in te drukken. Irak is een politiek verdeeld land. Verschillende politieke bewegingen zijn aanwezig op de protesten, elk met een eigen agenda. Dat maakt zo’n protest gevaarlijk, maar ook erg belangrijk.”

Gebrek aan Belgische berichtgeving
“In België is het nieuws over de protesten niet vaak aan bod gekomen. Er is een soort van Midden-Oostenmoeheid in ons land. We hebben in het Westen veel gehoord over oorlogen in de regio en zijn dat nu beu. Het conflict brengt ook relatief weinig vluchtelingen naar ons land. Irakezen zijn best een kleine gemeenschap binnen de populatie vluchtelingen. Zeker als je deze groep vergelijkt met bijvoorbeeld het aantal Syriërs.”

“Daarom is Irak geen land waar je makkelijk heen reist. Ik heb geprobeerd om naar Bagdad te gaan, maar het was heel moeilijk om een visum te krijgen. Als je Bagdad binnenkomt, ben je de enige westerling die in de stad rondloopt. De anderen zitten allemaal in de groene zone, de compound waar alle grote internationale organisaties en hulporganisaties zitten. De VN zitten bijvoorbeeld daar, maar ook de meeste ambassades. Die mensen hebben strikte veiligheidsvoorwaarden en mogen zelfs niet uit die zone.”

“Media zijn ook niet aanwezig in Bagdad. De protesten worden nauwelijks verslagen en Irakese journalisten worden aangevallen. Ze zijn een target van verschillende groepen.”
In 2020 stierven twee journalisten toen ze hun werk deden, onder de huidige premier Al-Kadhimi is onderzoek gedaan naar die aanvallen en aanslagen op journalisten. “Toch is de pers in Irak nog steeds niet onafhankelijk”, zegt Danckaers. “Journalisten hebben er te maken met enorme censuur en zelfs met vervolgingen. Je moet onwaarschijnlijk sterk in je schoenen staan om daar als journalist aan de slag te blijven.”

Geschreven door Anne de Nijs & Amber Deckers