Een zeskoppige jury maakte in dit coronajaar een selectie uit de voorstellingen die in 2021 live en online te zien waren.

"In de periode na de eerste lockdown, en zeker toen begin september het cultuurjaar vervroegd en in alle hevigheid losbarstte, was er zo’n eruptie van creativiteit op onze podia dat het niet moeilijk was om tien voorstellingen te selecteren die ons van onze sokken hebben geblazen. Producties die ons en de rest van het publiek wisten te beroeren in een tijd waarin dat meer dan ooit nodig was. Tegelijk stond de theaterwereld ook vanaf de tweede lockdown niet stil. Achter de schermen werd er volop gerepeteerd. Sommige producties gingen al meteen digitaal in première, als livestream of in een andere vorm (podcast, whatsapptheater, interactieve online projecten,…). Hoewel we als jury de live-ervaring toch vaak hebben gemist, waren er ook digitale en ‘coronaproof’ projecten die ons hebben overdonderd."

We zijn uiteraard bijzonder fier dat twee Toneelhuisvoorstellingen in de selectie prijken: Wereldtournee van Benjamin Verdonck en Wachten op Godot van Olympique Dramatique.

De Theaterjury:
"In Wachten op Godot van Olympique Dramatique bij Toneelhuis gaat het over tijd. Terwijl we samen met Vladimir en Estragon eindeloos wachten op (n)iets, resoneren hun fundamentele eenzaamheid en de zinledigheid van hun bestaan als nooit tevoren met de actualiteit van dit pandemiejaar. Maar ook los van die bijzondere kleuring door ons eigen heden is het gezelschap er opnieuw in geslaagd om deze klassieker uit het theaterrepertoire levendig te maken, onder meer door de sterke acteerprestaties van Tom Van Dyck en Tom Dewispelaere."

"Zo groots de schaal van Wachten op Godot, zo groots is ook de ambitie van Benjamin Verdonck en zijn Wereldtournee, eveneens gerealiseerd bij Toneelhuis. Met nochtans kleine ‘miniatuurvoorstellingen’ en kijkdozen trok hij een jaar lang langs alle uithoeken en bevolkingsgroepen van de stad Antwerpen, de wereld in het klein. Wars van het bekende institutionele kader (een zaal, tickets, theaterconventies) speelde hij onaangekondigd voor voorbijgangers en bewoners, wat leidde tot nieuwe, onverwachte ontmoetingen. Wereldtournee was daarmee een van de weinige theatrale projecten die tijdens de lockdown nog live plaatsvond."

Lees hier het integrale juryverslag:

Wachten op Godot - Olympique Dramatique 

"Wachten op Godot (1953) van Samuel Beckett is één van de meest iconische teksten van het West-Europese repertoire. Sinds de oeropvoering van Roger Blin in 1953 beten al heel wat regisseurs en spelers hun tanden stuk op deze tekst. Via de regieaanwijzingen beperkt Beckett tot op de millimeter de vrijheid van al wie met zijn tekst aan de slag wil gaan. En toch slaagt Olympique Dramatique erin deze rijke maar weerbarstige tekst weer leven in te blazen, zonder grote regiegebaren of al te dwarse interpretaties, maar met precies spelerswerk. En zo komt, haast achteloos, de existentiële grondlaag van de tekst opnieuw bovendrijven. 

Twee mannen – Vladimir gespeeld door Tom Dewispelaere, Estragon door Tom Van Dyck – wachten bij een boom, op iets of iemand, en die blijkt maar niet te komen. Wat ze daar doen, weten ze eigenlijk zelf ook niet. En dus rest hen slechts één ding: de tijd dicht lullen. Het stuk is letterlijk gepraat in het luchtledige, maar krijgt net daardoor zijn volle betekenis. Dat lullen, dat doen De Wispelaere en Van Dyck met brio: ze spelen de partituur licht, als triestige clowns (maar zonder de clown uit te hangen!), voortdurend balancerend tussen onhandigheid en opgekropte gewelddadigheid. Beiden zijn tot elkaar veroordeeld, ze hebben elkaar nodig, maar lijken ook om elkaar te geven. 

Tot tweemaal toe ontmoeten ze Pozzo en Lucky. Koen De Sutter speelt zijn Pozzo met grove, groteske trekken, in een geestige mengeling van Nederlands, Frans en Duits, en maakt zo van Pozzo een ijdele blaaskaak. Lucky kan enkel denken op bevel, met zijn hoed op. Sturm brengt de onsamenhangende tekst van zijn personage heel secuur, serieus zelfs, en geeft zo een complexe laag aan zijn personage, dat meestal gespeeld wordt als een dazende zot. 

Maar het belangrijkste personage is misschien wel de ruimte. Het enorme speelvlak van de Waagnatie, mét de obligate (want verplichte) boom, verbeeldt treffend de grondlaag van het stuk: de ruimtelijke leegte is ook een existentiële leegte. Wij horen de spelers in een koptelefoon: ze zijn nabij, in ons hoofd, en toch zo veraf. 

Universaliteit is een hol begrip, zeker in het theater als contextuele kunstvorm bij uitstek. En toch slaagt Olympique Dramatique erin dit stuk uit de zwaarmoedige jaren vijftig te laten spreken voor onze tijd. We verlangen naar een reden, naar een vlucht uit dat steeds weer opstekende gevoel van zinloosheid, maar dat is uiteindelijk wat ons rest en bindt: leegte. In de handen van Olympique Dramatique wordt lichtheid een remedie tegen zwaarmoedigheid. De vraag is of het helpt."

Wereldtournee in antwerpen - Benjamin Verdonck 

"Het is een haast iconisch beeld uit het voorbije pandemische podiumjaar: Benjamin Verdonck die vanop een hoogtewerker zijn mini-theatertje toont aan de ramen van een RVT. Voor zijn Wereldtournee in Antwerpen trok Verdonck onaangekondigd de publieke ruimte in om zijn werk te tonen aan wie hij toevallig tegenkwam. Vanuit de houten doosjes die hij meedroeg in een sporttas, toverde hij via touwtjes bewegende figuren tevoorschijn bij wijze van kleine voorstellingen. 

Mede omdat het om corona-proof werk gaat dat rond ontmoeting draait, kon Wereldtournee meteen op veel bijval rekenen. Maar Verdonck zou Verdonck niet zijn, mocht er niet veel méér op het spel staan. Wereldtournee is in eerste instantie een ontroerend voorstel van een maker die onafgebroken zoekt naar nieuwe mogelijke verhoudingen van kunst tot de wereld, en van de wereld tot de kunst. 

Eigen aan Wereldtournee is dat de betekenis van het werk zich niet zomaar laat vatten in enkele welgemikte zinnen. Telkens wanneer je denkt te weten wat het behelst, blijkt het alweer getransformeerd naar iets anders. Verdoncks creatie beweegt dan ook mee met de noden en mogelijkheden van het moment. Toen iedereen aan huis gekluisterd zat, passeerde Verdonck met zijn theatertjes langs voordeuren en ramen. Wanneer er weer meer mensen mochten samentroepen, kwam hij met grotere installaties, en evengoed maakte hij mini-tentoonstellingen in een etalage in de Nationalestraat of ging hij op vraag spreken in scholen of organisaties. Bovendien laat Verdonck het verloop van zijn werk deels afhangen van wat hij ter plekke aantreft. Serendipiteit, improvisatie en beweeglijkheid zijn sleuteltermen voor deze kunst. 

Veel meer dan een afgelijnd concept is Wereldtournee dan ook een zoektocht naar wat theater kan betekenen buiten de muren van het instituut, los van het geijkte publiek en de al even geijkte conventies. In een wereld waarin groei nog steeds als kernwaarde naar voren geschoven wordt, mag dit kleine, wendbare en lokale werk ook als ecologische geste begrepen worden. 

Daarmee grijpt Verdonck als geen ander de mogelijkheden aan van wat kunst vermag als vrijplaats. Door verbeelding te injecteren in de publieke ruimte en wars van vastgeroeste patronen te opereren, breekt hij het denken radicaal open. Dat Wereldtournee in één beweging ook een katalysator is voor gesprek, verbinding en het bouwen van bruggen, draagt alleen maar bij aan de bijzondere kracht van deze uitermate fijngevoelige creatie."